Τι είναι το burnout;

Ο όρος burnout εμφανίστηκε και ορίστηκε για πρώτη φορά το 1975 από τον ψυχολόγο Herbert Freudenberger. Στα ελληνικά το burnout μεταφράζεται ως εξουθένωση η οποία περιλαμβάνει τόσο το σώμα όσο και το συναίσθημα. Στο φαινόμενο του burnout εμπλέκονται 3 βασικοί παράγοντες:

1. η συναισθηματική εξάντληση,
2. η εξάντληση της ενσυναίσθησης, της συμπόνιας και του νιαξίματος που χαρακτηρίζει τα ανθρώπινα όντα και
3. η μείωσης της αίσθησης του επιτεύγματος, δηλαδή η δημιουργία μιας ματαιότητας.

Το burnout χαρακτηρίζεται από μια επίκτητη αίσθηση αβοηθησίας όπου ο εγκέφαλός μας έχει μάθει ότι η όποια προσπάθεια δεν αποδίδει, και έτσι χάνει την ικανότητα του να προσπαθεί κατακλύζοντας από το συναίσθημα της ματαίωσης. Ο μηχανισμός εκείνος του εγκεφάλου μας που ελέγχει το συναίσθημα της ματαίωσης καλείται επιτηρητής. Πρόκειται για ένα κύκλωμα ανατροφοδότησης στον ανθρώπινο εγκέφαλο που καλείται και ταχύτητα εντοπισμού κριτηρίου.

Υπάρχουν πολλές μελέτες που αναλύουν τα τελευταία χρόνια αυτές τις δράσεις και τους εγκεφαλικούς μας μηχανισμούς. Βεβαίως, όπως συνηθίζω να τονίζω πάντα, μία μελέτη από μόνη της δεν αποδεικνύει τίποτα. Η επιστημονική μέθοδος αποτελεί ένα συστηματικό τρόπο δοκιμής και απόδειξης του αν κάτι αξίζει ή όχι. Πρόκειται δηλαδή για μια εν εξελίξει διαδικασία με την οποία μαθαίνουμε νέα πράγματα που μας αποκαλύπτουν λίγο περισσότερη αλήθεια κάθε φορά. Για αυτό άλλωστε, πριν πιστέψουμε μια νέα μελέτη, θα πρέπει να ανατρέξουμε και σε όλες τις προηγούμενες και σχετικές.

Πώς δημιουργείται το burnout;

Η εξουθένωση επαγγελματική ή συναισθηματική προκύπτει όταν “κολλάμε” σε ένα και μόνο συναίσθημα. Γιατί όμως συμβαίνει αυτό; Τρεις φαίνεται να είναι πάλι οι βασικοί λόγοι:

1. μια χρόνια στρεσογόνος πηγή,
2. κοινωνικές συμβάσεις και
3. μια κάποια ασφαλής επιλογή.

Το χρόνιο και ήπιο στρες είναι αρκετό από μόνο του να οδηγήσει σε επαγγελματική ή/και συναισθηματική εξουθένωση. Μια σχετική παρατήρηση που αναφέρεται αναλυτικά στο ομότιτλο βιβλίο των Emily και Amelia Nagoski, Burnout, απότις εκδόσεις Μεταίχμιο, σχετικά με τα άτομα που συνήθως υποφέρουν πιο συχνά από άλλους από burnout υποστηρίζει ότι οι άνθρωποι που δίνουν, υποτίθεται ότι δε χρειάζονται τίποτα. Πρόκειται για το σύνδρομο του ανθρώπου που δίνει. Οι συγγραφείς το ορίζουν ως αρρώστια αυτό το σύνδρομο εφόσον χαρακτηρίζει όλα αυτά τα άτομα, που παρουσιάζουν την υπερκόπωση της συμπονετικότητας.

Πώς αντιμετωπίζω το burnout;

Για να αντιμετωπίσω το burnout, ανεξαρτήτως αιτίας που αυτό έχει επέλθει, αρχικά χρειάζομαι ένα θετικό στόχο και όχι απλά μια ανάγκη απομάκρυνσης από την αρνητική κατάσταση που με οδήγησε στο burnout.

Ο φόβος δεν είναι πάντα η λύση για να αλλάξουμε. Η έμπνευση, το παράδειγμα, το ΘΕΛΩ είναι πολύ πιο δυνατά κίνητρα. Αλλάζω μονάχα όταν αποφασίσω να εμπλακώ ενεργά στην αλλαγή μου και όχι με μαγικά χαπάκια. Το burnout μας διδάσκει ότι το ίδιο το στρες μπορεί να μας σκοτώσει πιο γρήγορα από ότι η ίδια η πηγή του. Στο ίδιο βιβλίο των Emily και Amelia Nagoski (που μπορείς να το προμηθευτείς με -60% έκπτωση) που συστήνω πολύ συχνά στις συνεδρίες Food Coaching, οι συγγραφείς συστήνουν ως Νο 1 την αντιμετώπιση του κύκλου του στρες στο σώμα. Και αυτό μπορεί να γίνει αποτελεσματικά μόνο με ΔΡΑΣΕΙΣ. Οι δράσεις αυτές περιλαμβάνουν:

• ασκήσεις αναπνοών,
• θετική κοινωνική συναναστροφή,
• γέλιο,
• τρυφερότητα,
• κλάμα και
• δημιουργική έκφραση.

Αυτές οι δράσεις μπορεί να υλοποιούνται με διαφορετικό τρόπο για το κάθε άτομο και δεν είναι απαραίτητο να έχουν την ίδια μορφή για όλα τα άτομα. Για παράδειγμα, τρυφερότητα μπορείς να δείξεις στο παιδί σου ή στο ανήψι σου (αν έχεις), στο κατοικίδιό σου (αν έχεις), στο σύντροφό σου (αν έχεις), στους φίλους σου (αν έχεις) κτλ. Η κοινωνική επαφή, από την άλλη, είναι ομοίως μια μορφή θρέψης και η μοναξιά είναι μια μορφή λιμοκτονίας. Μαζί με τις θρεπτικές τροφές, οι θρεπτικές κοινωνικές σχέσεις και οι ασκήσεις αναπνοών μπορούν να απομακρύνουν το χρόνιο στρες και να απελευθερώσουν το άτομο από τα συμπτώματα του burnout. Το να είμαστε καλά δηλαδή, δεν είναι κάτι που απλώς μας συμβαίνει αλλά αποτελεί το αποτέλεσμα δικών μας πράξεων και δράσεων. Το νόημα δεν έρχεται από κάτι που βρίσκουμε αλλά από κάτι που δημιουργούμε εμείς.

Πρακτικές που ενισχύουν το burnout

Η «θετική ψυχολογία» που δεν αναγνωρίζει την ένταση του αρνητικού συναισθήματος μας οδηγεί πολλές φορές να καταπιέσουμε το άγχος μας λέγοντας φράσεις όπως «Δεν άφησα να με επηρεάσει». Και όμως, αυτό είναι λάθος και καταγράφεται αντίθετα στον εγκέφαλό μας. Αν είναι σημαντικό για εμάς, τότε ναι, πρέπει να μας επηρεάσει.

Το αναμάσημα είναι μία άλλη από τις πλέον δυσλειτουργικές αντιδράσεις στην πίεση. Εμμένουμε σε κάτι δυσλειτουργικό, αναμασάμε τα ίδια σχόλια, καταστάσεις και αποτελέσματα χωρίς να πηγαίνουμε παρακάτω. Ουσιαστικά εκεί κρύβεται άγχος, φόβος και αγωνία, που πολλές φορές χρειάζεται η συνδρομή ψυχολόγου/ψυχοθεραπευτή για να αντιμετωπιστεί σωστά.

Η μη σωστή ξεκούραση και οι λάθος διατροφικές συνήθειες ενισχύουν το burnout εξαντλώνοντας όποιο απόθεμα δύναμης μένει στο σώμα μας. Εδώ μπορείς να διαβάσεις παραπάνω για τους διαφορετικούς τύπους ξεκούρασης.

Οφέλη του coaching στο burnout

Με τη θετική επανεκτίμηση, την αναπλαισίωση και τις εναλλακτικές πεποιθήσεις και επιλογές, που δουλεύουμε στις συνεδρίες Coaching ενεργοποιείται ο ραχιοπλευρικός προμετωπιαίος λοβός του εγκέφαλού μας, υπεύθυνος για τη μετατροπή της συναισθηματικής οδύνης, που βιώνουμε σε μαθησιακό όφελος. Επιπλέον, με τις συνεδρίες coaching το άτομο μαθαίνει να διαμορφώνει εφικτές προσδοκίες και να αναγνωρίζει τα θετικά αποτελέσματα, παρόλη την αποτυχία ή το αρνητικό συναίσθημα.

Ο εκπαιδευμένος coach, και εδώ μπορείς να διαβάσεις για τους τρόπους επιλογής του, αποτελεί συνοδοιπόρο ώστε να λυθεί το πρόβλημα με βάση σχεδίου, θετική επανεκτίμηση, κινητοποίηση και επαναπροσδιορισμό του εσωτερικού διαλόγου. Η συνέπεια σε οποιοδήποτε στόχο μας, συμπεριλαμβανομένων των διατροφικών, είναι πολύ δύσκολη αν κανείς δε σε στηρίζει στο δρόμο.
Το νόημα δεν το φτιάχνουν δηλαδή τα τρομερά πράγματα που βιώνουμε ή έχουμε βιώσει αλλά οι τρόποι που επιλέγουμε να τα ξεπερνάμε. Διότι, ΝΑΙ, εμείς επιλέγουμε.

Ξεκίνα την ίαση από το burnout

1. Ξαναγράψε την εμπειρία σου
2. Εστίασε ΜΟΝΟ σε ότι έμαθες, όσο μικρό και αν είναι.
3. Εντόπισε την όποια δύναμη απέκτησες.
4. Ζήτα βοήθεια.