Ο ύπνος: όσα θες να ξέρεις

Τι είναι ο ύπνος;

Ο ύπνος είναι μία φυσιολογική και αντιστρεπτή κατάσταση που χαρακτηρίζεται από μειωμένη ανταπόκριση στο περιβάλλον. Κατά τη διάρκεια του ύπνου, συνήθως τα μάτια είναι κλειστά και το σώμα χαλαρό και σχεδόν ακίνητο. Το αντίθετο του ύπνου είναι η επαγρύπνηση όπου δηλαδή το σώμα και το μυαλό είναι ενεργά. Αν και ο ύπνος παρέχει σημαντική ξεκούραση και αναζωογόνηση για τον εγκέφαλο και το σώμα, κατά τη διάρκεια του ύπνου ο εγκέφαλος μας είναι πολύ δραστήριος, κυρίως στη διάρκεια των τμημάτων του ύπνου που ονειρευόμαστε. 

Γιατί το σώμα χρειάζεται ύπνο;

Ο ύπνος είναι απαραίτητος:

• για την επιβίωση
• για να παρέχει ειδικές λειτουργίες στο ενδοκρινικό μας σύστημα, 
• στο ανοσοποιητικό, 
• στο καρδιαγγειακό και 
• στο νευρικό σύστημα
• για την αναζωογόνηση του σώματος, 
• για την εξοικονόμηση ενέργειας και
• για τη σταθεροποίηση της μνήμης. 

Η έλλειψη κατάλληλης ποσότητας φυσιολογικού και αναπλαστικού ύπνου μπορεί να επηρεάσει σοβαρά την καθημερινή λειτουργικότητα και να προδιαθέσει για πληθώρα νευροεκφυλιστικών παθήσεων. 

Γιατί κοιμόμαστε 8 ώρες ενώ μένουμε ξύπνιοι 16;

Για να δώσουμε απάντηση σε αυτή την ερώτηση πρέπει να γνωρίσουμε αρχικά τον υπερχιασματικό πυρήνα. Ο υπερχιασματικός πυρήνας (ΥΧΠ) είναι μια περιοχή του υποθαλάμου από όπου ξεκινούν σήματα για άλλες περιοχές του εγκεφάλου που ελέγχουν:

1. την έκλυση ορμονών, 
2. τη θερμοκρασία του σώματος και 
3. λειτουργίες που ρυθμίζουν το αίσθημα της νύστας και της επαγρύπνησης. 

Ο ΥΧΠ λειτουργεί σαν ένα βιολογικό ρολόι που ξεκινάει ένα καθορισμένο μοτίβο δραστηριοτήτων που επηρεάζουν ολόκληρο το σώμα. Ο ΥΧΠ ελέγχει την παραγωγή μελατονίνης στην επίφυση. Κατά τη διάρκεια της ημέρας, τα επίπεδα της μελατονίνης είναι πολύ χαμηλά και ξεκινούν να αυξάνονται το απόγευμα με κορύφωση την νύχτα, όταν φυσιολογικά κοιμόμαστε. Η λειτουργία του ΥΧΠ μας βοηθάει κανονικά να κοιμόμαστε για περίπου 8 ώρες τη νύχτα και να παραμένουμε άγρυπνοι για περίπου 16 ώρες μέσα στη μέρα. 

Τα στάδια του ύπνου

Ο κάθε ένας από εμάς περνά από διαφορετικά στάδια ύπνου. Ο χρόνος που καταναλώνεται σε καθένα από αυτά τα στάδια ποικίλλει ανάλογα με την ηλικία, το φύλο, τα επίπεδα του στρες καθώς επίσης και γενετικούς παράγοντες. Ο ύπνος χωρίζεται σε δύο κατηγορίες:

REM: Rapid Eye Movement (γρήγορες κινήσεις οφθαλμών) και NO-REM.

Στη κατηγορία Μη-REM ανήκει το 75-80% του ύπνου μας. Καθώς κοιμόμαστε, μπαίνουμε στον μη – REM ύπνο, ο οποίος αποτελείται από τα παρακάτω στάδια 1-4:

Στη κατηγορία REM ανήκει το 20-25% του ύπνου μας.  Εμφανίζεται σε επεισόδια που ξεκινούν περίπου 90 λεπτά μετά την έναρξη του ύπνου και επανέρχεται με επιμηκυνόμενα επεισόδια περίπου κάθε 90 λεπτά. Ο περισσότερος REM ύπνος είναι κατά τη διάρκεια του δεύτερου μισού της νύχτας. Ο εγκέφαλος είναι ενεργός και τα όνειρα προκύπτουν καθώς τα μάτια κινούνται πίσω και μπρος. Το σώμα γίνεται χαλαρό και ακίνητο. Ο ρυθμός της αναπνοής και της καρδιακής λειτουργίας μπορεί να γίνει ακανόνιστο.

Συμβουλές για καλό νυχτερινό ύπνο

Πολλά έχουν γραφτεί για το ποιες είναι οι ιδανικές συνθήκες ύπνου και για τους τρόπους με τους οποίους θα μπορούσαμε να τις πετύχουμε. Το σίγουρο είναι ότι ο κάθε ένας από εμάς, με τις διαφορετικές του ανάγκες και ιδιαιτερότητες οφείλει να λαμβάνει εξατομικευμένες οδηγίες και συμβουλές προκειμένου να βελτιώσει την ποιότητα και την ποσότητα του ύπνου του. Μη  διστάσετε λοιπόν να ζητήσετε βοήθεια αν νιώθετε ότι ο ύπνος σας μπορεί να βελτιωθεί. Οι διαταραχές ύπνου μπορούν να οδηγήσουν σε νευροεκφυλιστικές παθήσεις και χρόνια προβλήματα, αν δεν αντιμετωπιστούν εγκαίρως και αποτελεσματικά. 

Γράφει η ομάδα του DNANUTRICOACH^®

References: 

1. ©2005 Anatomical Chart Company, Skokie, Illinois. Medical Illustrations by Lik Kwong, MFA, in consultation with David N. Neubauer, MD. Επιστημονικές εκδόσεις ΠΑΡΙΣΙΑΝΟΥ Α.Ε. LIPPINCOTT WILLIAMS & WILKINS 

2. What is Sleep and Why is It Important? , American Sleep Association – 

3.  What is Sleep? , Harvard Medical School