Κόπρανα και πεπτικό σύστημα

Πώς αισθάνθηκες την τελευταία φορά που είχες δυσκοιλιότητα ή διάρροια; Πόσο επηρέασε την καθημερινότητά σου;

Περί κοπράνων ο λόγος.

Η υγεία του πεπτικού μου συστήματος και η πρόληψη κακοηθειών καθορίζεται από πολλούς παράγοντες και έχει και πληθώρα δεικτών που μπορούμε να τους παρακολουθούμε. Ο πιο βασικός καθημερινός δείκτης είναι τα κόπρανά μας. Με αυτά θα ασχοληθούμε στη συνέχεια, ώστε να μπορούμε να έχουμε μία «εικόνα» των συμπτωμάτων που θα πρέπει να συζητάμε, πριν αυτά γίνουν ικανά να μας ανησυχήσουν. Και ενώ ο κάθε ένας από εμάς είναι μοναδικός και οι γενετικές μας ευαισθησίες μπορούν να καθορίσουν την “κανονικότητα” των κοπράνων μας, υπάρχουν κάποιοι γενικοί κανόνες, που οφείλουμε να γνωρίζουμε.

Πόσο συχνά πάω τουαλέτα; Έχω σταθερή μέρα ή/και ώρα;

Το πεπτικό μας σύστημα δουλεύει ασταμάτητα από τη στιγμή της πρώτης μπουκιάς. Το πεπτικό μας σύστημα διασπά τη τροφή, την μεταφέρει, την μεταβολίζει, την απορροφά και την αποβάλει. Αυτή η αποβολή οφείλει να γίνεται, ιδανικά, μετά από κάθε κατανάλωση. Η σταθερότητα και η περιοδικότητα του κάθε πότε αποβάλλω, δηλαδή πάω τουαλέτα, είναι δείκτης υγείας του πεπτικού μου συστήματος και διαφέρει από άτομο σε άτομο. Η διατροφή, το νερό και η άσκηση είναι η «χρυσή τριάδα» που βοηθά το πεπτικό μου σύστημα να αποβάλει με σταθερό ρυθμό και να μη κράτα απόβλητα για μεγάλο χρονικό διάστημα στο σώμα μας.

Τι χρώμα έχουν τα κόπρανά μου;

Ιδανικό χρώμα για τα ανθρώπινα κόπρανα είναι το καφέ. Το χρώμα των κοπράνων καθορίζεται από την παρουσία της χολερυθρίνης (η οποία έχει πρασινωπό χρώμα) και διαταραχές σε αυτή μπορεί να χρωματίσει τα κόπρανα από πράσινα έως λευκά. Πολλές τροφές και συμπληρώματα επηρεάζουν το χρώμα των κοπράνων, αλλά αυτό είναι κάτι παροδικό. Αν υπάρχουν αλλαγές που επιμένουν στο χρώμα των κοπράνων, είναι ένδειξη να επισκεφθείς το γαστρεντερολόγο σου. Οι διατροφικές αιτίες για αλλαγές στο χρώμα των κοπράνων είναι οι εξής:

1. συμπληρώματα σιδήρου ή μαύρη γλυκόριζα μπορούν να κάνουν τα κόπρανα πιο σκούρα έως μαύρα. Το σκούρο μαύρο χρώμα μπορεί και να δηλώνει όμως αιμορραγία στο ανώτερο πεπτικό.
2. τα παντζάρια, οι κόκκινες χρωστικές τροφίμων, η ντομάτα, τα κράνμπερι, τα κόκκινα κοκτέιλ ή ζελέ μπορούν να κάνουν τα κόπρανα πιο κόκκινα. Τα συνεχή κόκκινα κόπρανα που επιμένουν μπορεί να υποδηλώνουν αιμορραγία στο ανώτερο πεπτικό.
3. Λευκά σαν στόκος κόπρανα μπορεί να είναι ένδειξη προβλήματος στη χολή ή συνέπεια αντιδιαρροικών φαρμάκων.
4. Κίτρινα κόπρανα, που συνήθως είναι και πιο λιπαρά και επιπλέουν, υποδηλώνουν παρουσία λίπους και πιθανή δυσανεξία.
5. Κόπρανα πράσινα συνήθως συνοδεύουν κάποια περίοδο διάρροιας. Διατροφικά οφείλονται στην κατανάλωση πράσινων φυλλωδών λαχανικών ή χρωστικών.

Ποιο είναι το σχήμα και η συνοχή των κοπράνων μου;

Υπάρχουν 7 τύποι στους οποίους ταξινομούνται τα κόπρανα με βάση τη κλίμακα Bristol (βλ. εικόνα), που δημοσιεύθηκε το 1997. Οι τύποι 1 και 2 υποδηλώνουν δυσκοιλιότητα, οι τύποι 5 έως 7 υποδηλώνουν διάρροια ενώ οι τύποι 3 και 4 υποδηλώνουν φυσιολογικές κενώσεις.

Οι 7 τύποι κοπράνων

Τύπος 1 : Μικρά, σκληρά κόπρανα που διέρχονται με δυσκολία.

Τύπος 2 : Κόπρανα σαν λουκάνικο αλλά χωρίς ομαλή επιφάνεια.

Τύπος 3 : Κόπρανα σαν λουκάνικο αλλά με ρωγμές στην επιφάνεια.

Τύπος 4 : Κόπρανα σαν λουκάνικο ή φίδι ομαλά και λεία.

Τύπος 5 : Κόπρανα μαλακά κομματάκια με σαφή περιεγραμμένα όρια.

Τύπος 6 : Πολτώδη κόπρανα.

Τύπος 7 : Κόπρανα υδαρή, δεν διακρίνονται σχηματισμένα κομμάτια.

Τα κόπρανά μου βυθίζονται ή επιπλέουν;

Κόπρανα που επιπλέουν και ΔΕΝ βυθίζονται δηλώνουν παρουσία λίπους που μπορεί να συνοδεύει σύνδρομο δυσαπορρόφσης ή δυσανεξία στην γλουτένη ή ακόμα και κοιλιοκάκη. Τα κόπρανα θα πρέπει να βυθίζονται υποδεικνύοντάς ότι η θρέψη έχει ολοκληρωθεί και η τροφή έχει απορροφηθεί καλά.

Πόσο άσχημα μυρίζουν τα κόπρανα μου;

Κόπρανα που μυρίζουν πολύ άσχημα ή που αλλάζουν την οσμή τους, υποδηλώνουν παρουσία λίπους, κάποιο σύνδρομο δυσαπορρόφησης ή κάποια μόλυνση / βακτήρια στο πεπτικό. Έντονη οσμή σε συνδυασμό με αλλαγές στη συνοχή, χρώμα και συχνότητα είναι συμπτώματα δυσβίωσης του μικροβιώματος του εντέρου, που λαμβάνουμε υπόψη στη διατροφική θεραπεία.

Πόσο συχνά έχω αέρια;

Το να έχουμε αέρια είναι απολύτως φυσιολογικό, έως και 15 φορές την ημέρα, που παράγονται λόγων των φυσιολογικών πεπτικών διεργασιών. Το μικροβίωμα του εντέρου μας, οι μικροοργανισμοί δηλαδή που κατοικούν εκεί και κάνουν «όλη τη δουλειά» ζυμώνουν τις τροφές κατά το μεταβολισμό και την απορρόφηση και παράγουν αέρια κατά τη ζύμωση. Οι τυχόν ανισορροπίες στο μικροβίωμα μας, από λήψη φαρμάκων, συμπληρωμάτων, από μη-εξατομικευμένη διατροφή ή δίαιτα, μπορεί να οδηγήσουν σε δύσοσμα και πιο συχνά αέρια. Η αυξημένη πρόσληψη φυτικών ινών επίσης μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένα αέρια, το οποίο όμως είναι παροδικό, έως ότου εξισορροπηθεί ξανά το εντερικό μικροβίωμα.

Η υγεία του πεπτικού μου είναι βασικός στόχος σε κάθε διατροφική παρέμβαση και οφείλει να είναι προτεραιότητα επίσης και σε κάθε προσπάθεια απώλειας βάρους. Αν διαπιστώνεις αλλαγές που σε απασχολούν στα κόπρανά σου κλείσε άμεσα ένα ραντεβού και διόρθωσε τις διατροφικές αιτίες.

Πηγές:

Lewis, S.J. and Heaton, K.W. (1997) Stool Form Scale as a Useful Guide to Intestinal Transit Time. Scandinavian Journal of Gastroenterology, 32, 920-924. https://doi.org/10.3109/00365529709011203

https://www.hopkinsmedicine.org/health/wellness-and-prevention/5-things-your-poop-can-tell-you-about-your-health