Καρκίνος του παχέος εντέρου

Τι είναι ο καρκίνος του παχέος εντέρου (ή ορθοκολικός καρκίνος);

Ο καρκίνος που αρχίζει στο κόλον ονομάζεται κολικός, ενώ εκείνος που αρχίζει στο ορθό ονομάζεται καρκίνος του ορθού. Ο καρκίνος που προσβάλει κάποιο από τα δύο όργανα ονομάζεται επίσης ορθοκολικός καρκίνος. Ο ορθοκολικός καρκίνος δημιουργείται όταν κάποια από τα κύτταρα της επένδυσης (ενδοθήλιο) του παχέος εντέρου γίνονται “ανώμαλα” και ξεκινούν να αναπτύσσονται ανεξέλεγκτα. Τα ανώμαλα αναπτυσσόμενα κύτταρα δημιουργούν σιγά – σιγά έναν όγκο, που είναι ο καρκίνος. Ο καρκίνος του παχέος εντέρου αποτελεί έναν από τους διατροφο-εξαρτώμενους καρκίνους διότι οι διατροφικές μας συνήθειες (περιβαντολογικοί παράγοντες) παίζουν μεγάλο ρόλο στην ανάπτυξη και ίαση του, περισσότερο ίσως και από τους άλλους γενετικούς παράγοντες.

Παράγοντες κινδύνου για ανάπτυξη καρκίνου του παχέος εντέρου.

Οποιοσδήποτε μπορεί να αναπτύξει, εν δυνάμει, καρκίνο του παχέος εντέρου. Ο καρκίνος του παχέος εντέρου είναι ο 2ος κυριότερος τύπος καρκίνου που προκαλεί θανάτους στις ΗΠΑ ενώ η πλειονότητα των ανθρώπων που αναπτύσσουν καρκίνο του παχέος εντέρου δεν έχουν κοινούς παράγοντες κινδύνου. Μολονότι η ακριβής αιτία του καρκίνου του παχέος εντέρου δεν είναι ακόμα 100% γνωστή, υπάρχουν αρκετοί βασικοί παράγοντες κινδύνου ανάπτυξης της νόσου:

• Ηλικία – Η νόσος είναι συχνότερη σε άτομα άνω των 50 ετών. Η πιθανότητα εμφάνισης ορθοκολικού καρκίνου αυξάνεται κάθε δεκαετία της ζωής. Ο τακτικός διαγνωστικός έλεγχος μετά τα 50 κρίνεται αναγκαίος για τον έγκαιρο εντοπισμό αλλοιώσεων.
• Φύλο – Μολονότι δεν υπάρχει σαφής διαχωρισμός στα ποσοστά κινδύνα ανάμεσα στα δύο φύλλα, οι γυναίκες έχουν υψηλότερο κίνδυνο για καρκίνο του κόλου ενώ οι άντρες είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν καρκίνο του ορθού.
• Ατομικό ιστορικό – Έρευνες έχουν δείξει ότι γυναίκες που έχουν ιστορικό καρκίνου ωοθηκών ή μήτρας έχουν ελαφρά αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης και ορθοκολικού καρκίνου. Επιπλέον, άτομα που πάσχουν από εκλώδη κολίτιδα ή νόσο του Crohn έχουν υψηλότερο κίνδυνο.
• Οικογενειακό ιστορικό – Γονείς, αδέρφια και παιδιά κάποιου που ανέπτυξε ορθοκολικό καρκίνο έχουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν την νόσο. Ιστορικό οικογενούς πολυποδίασης και αδενωματωδών πολυπόδων, αυξάνουν επίσης τον κίνδυνο.
• Διατροφή – Οι διατροφικές συνήθειες όπως μια δυτικού τύπου διατροφή πλούσια σε λίπος και “κενές” θερμίδες και φτωχή σε ίνες, αντιοξειδωτικά και αντιφλεγμονώδη συστατικά συνδέεται με υψηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του πεπτικού.
• Τρόπος ζωής – Το αλκοόλ, το κάπνισμα, η έλλειψη σωματικής άσκησης και η παχυσαρκία είναι επιπρόσθετοι παράγοντες κινδύνου.
• Διαβήτης – Τα διαβητικά άτομα έχουν αυξημένο κίνδυνο κατά 30-40% να αναπτύξουν καρκίνο του παχέος εντέρου στη διάρκεια της ζωής τους.
• Πολύποδες – Ξεκινούν ως μη καρκινωματώδεις όγκοι στο εσωτερικό τοίχωμα του παχέος εντέρου˙ με μεγάλη συχνότητα σε άτομα ηλικίας άνω των 50 ετών. Τα αδενώματα είναι μια μορφή μη καρκινωματωδών πολυπόδων που μπορούν να μεταλλάσσονται και είναι ο κύριος πρόδρομος του ορθοκολικού καρκίνου.

Πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου

Η πρόληψη είναι η καλύτερη θεραπεία και προκειμένου να προλάβουμε την εμφάνιση καρκίνου στο παχύ έντερο οφείλουμε να ασχοληθούμε με τους παράγοντες κινδύνου που μπορούμε να επηρεάσουμε. Αυτοί είναι 2:

• ο τρόπος ζωής και
• οι διατροφικές μας συνήθειες.

Οι φυτικές (διαιτικές) ίνες, η συστηματική άσκηση, το επαρκές νερό, η στοχευμένη διατροφή με βάση τις γενετικές μας ευαισθησίες είναι τα βασικά που θα μας βοηθήσουν να εξισορροπήσουμε εκείνους τους παράγοντες κινδύνου που δεν μπορούμε να επηρεάσουμε, όπως είναι η ηλικία και το φύλο. Η σωστή παρακολούθηση από έμπειρο διατροφολόγο-διαιτολόγο εγγυάται τη σωστή και στοχευμένη διατροφική μας εκπαίδευση που θα ευνοήσει και θα ενισχύσει την πρόληψη. Ο καρκίνος του παχέος εντέρου είναι ένας από τους διατροφο-εξαρτώμενους καρκίνους, γεγονός που σημαίνει ότι η διατροφή επηρεάζει κατά πολύ και την αρχική νόσηση αλλά και την μετέπειτα πορεία-εξέλιξη της νόσου.

Βασικά συμπτώματα καρκίνου του παχέος εντέρου

Η πρόληψη είναι μεν η καλύτερη θεραπεία αλλά αν παρόλα αυτά, ξεκινήσουμε να έχουμε συμπτώματα, τότε όσο πιο νωρίς τα εντοπίσουμε τόσο μεγαλύτερες πιθανότητες ίασης έχουμε. Τα συμπτώματα που μπορούν να εγείρουν υποψίες και θα πρέπει να μας οδηγήσουν άμεσα στον θεράποντα ιατρό για την εκτίμηση της κατάστασης είναι:

• Αλλαγή στις συνήθειες του εντέρου. Διάρροια ή δυσκοιλιότητα ή αλλαγή στη σύσταση των κοπράνων.
• Αραιά, λεπτά κόπρανα.
• Ορθορραγία ή αίμα στα κόπρανα.
• Εμμένουσα κοιλιακή δυσανεξία, όπως αέρια, πόνος ή κράμπες.
• Αίσθημα ατελούς κένωσης του εντέρου.
• Ανεξήγητη απώλεια βάρους.
• Συνεχής κόπωση.

Διαγνωστικές εξετάσεις

Οι βασικές διαγνωστικές εξετάσεις προκειμένου να εκτιμηθεί η πιθανότητα καρκίνου του παχέος εντέρου, καθώς και το στάδιο της νόσου, αν αυτή έχει ξεκινήσει, περιλάβουν:

• Δοκιμασία Meyer κοπράνων – Ελέγχει για την ύπαρξη αίματος στα κόπρανα
• Σιγμοειδοσκόπηση – Το σιγμοειδοσκόπιο αποτελείται από έναν μακρύ, εύκαμπτο σωλήνα με μία μικροσκοπική βιντεοκάμερα στην άκρη, που εισέρχεται στο ορθό ώστε να δώσει τη δυνατότητα στον γιατρό να δει όλο το κατώτερο μέρος του παχέος εντέρου – το ορθό, το σιγμοειδές κόλον και το κατιόν κόλον.
• Κολονοσκόπηση – Το κολονοσκόπιο είναι ένας μακρύς, εύκαμπτος σωλήνας με μία βιντεοκάμερα στην άκρη που εισάγεται στο ορθό ώστε να επιτρέψει στο γιατρό να δει το εσωτερικό ολόκληρου του κόλου. Ο γιατρός έχει την δυνατότητα να πάρει δείγματα για βιοψία και να αφαιρέσει πολύποδες κατά τη διάρκεια της κολονοσκόπησης.
• Βαριούχος υποκλυσμός – Το βάριο, που είναι ένα υγρό άσπρο σαν κιμωλία, εισάγεται στο κόλον (από το ορθό) και στην συνέχεια λαμβάνεται ακτινογραφία.
• Δακτυλική εξέταση του ορθού
• Ιατρικό ιστορικό
• Φυσική εξέταση
• Αιματολογικός έλεγχος
• Υπερηχογράφημα

Τα στάδια του καρκίνου

Όσο νωρίτερα αποκαλύπτεται και αντιμετωπίζεται ο καρκίνος, τόσο καλύτερες είναι οι πιθανότητες για ίαση. Η διάγνωση του καρκίνου γίνεται με μικροσκοπικό έλεγχο (βιοψία) ενός τμήματος ιστού ενώ οι απεικονιστικές τεχνικές χρησιμεύουν στην καταγραφή της διασποράς του καρκίνου, διαδικασία γνωστή και ως σταδιοποίηση. Τα στάδια του καρκίνου σύμφωνα με τα παραπάνω είναι τέσσερα:

Στάδιο I: Ο καρκίνος έχει αναπτυχθεί στο εσωτερικό τοίχωμα του παχέος εντέρου. Ο όγκος δεν έχει φτάσει ακόμη στο εξωτερικό τοίχωμα του παχέος εντέρου ούτε έχει επεκταθεί έξω από το παχύ έντερο. Το στάδιο I του καρκίνου του παχέος εντέρου ονομάζεται και στάδιο Α κατά Duke.
Στάδιο II: Ο όγκος επεκτείνεται περισσότερο βαθιά στο τοίχωμα του κόλου ή του ορθού. Μπορεί να έχει προσβάλει παρακείμενους ιστούς, αλλά τα καρκινικά κύτταρα δεν έχουν διασπαρθεί ακόμη στους λεμφαδένες. Το στάδιο IΙ του καρκίνου του παχέος εντέρου ονομάζεται και στάδιο Β κατά Duke.
Στάδιο III: Ο καρκίνος επεκτείνεται στους προκείμενους λεμφαδένες, αλλά όχι σε άλλα μέρη του σώματος. Το στάδιο III του καρκίνου του παχέος εντέρου ονομάζεται και στάδιο C κατά Duke.
Στάδιο IV: Ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί και σε άλλα μέρη του σώματος, όπως το ήπαρ ή οι πνεύμονες. Το στάδιο IV του καρκίνου του παχέος εντέρου ονομάζεται και στάδιο D κατά Duke.

References: ©2007/ Wolters Kluwer/ Lippincott Williams & Wilkins/ Published by Anatomical Chart Company, Skokie, IL
ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΡΙΣΙΑΝΟΥ Α.Ε.