Βγάλε την υψηλή χοληστερίνη από τη ζωή σου

Τι είναι χοληστερίνη;

Η χοληστερόλη ή χοληστερίνη, όπως λέγεται στην καθομιλουμένη, είναι ένα συστατικό του οργανισμού μας, λιπαρής φύσης, που χρησιμοποιείται συνεχώς για τη δόμηση των κυτταρικών μεμβρανών. Είναι απαραίτητη επίσης και για τη σύνθεση ορισμένων ορμονών όπως η κορτιζόνη, τα οιστρογόνα, η τεστοστερόνη και άλλα απαραίτητα μόρια όπως τα χολικά οξέα και η βιταμίνη D. Συνεπώς, πρόκειται για ένα απαραίτητο συστατικό για τη διατήρηση του ανθρώπινου οργανισμού εν ζωή. Περίπου τα 2/3 της χοληστερόλης που χρειάζεται ο οργανισμός μας συντίθεται από το συκώτι μας ενώ το υπόλοιπο 1/3 προέρχεται από την τροφή μας.

Tο μόριο της χοληστερόλης δεν κυκλοφορεί ποτέ ελεύθερο στο αίμα αλλά μεταφέρεται μέσω συγκεκριμένων λιποπρωτεϊνών χαμηλής και υψηλής πυκνότητας, που ονομάζονται αντίστοιχα, από την αγγλική τους ορολογία, ως Low Density Lipoprotein (LDL) και High Density Lipoprotein (HDL). Για τη σωστή αξιολόγηση των επιπέδων της χοληστερόλης σε έναν οργανισμό και την εκτίμηση του πραγματικού ρίσκου κρίνεται αναγκαίο να γνωρίζουμε τόσο τις τιμές της ολικής, όσο και τις τιμές της LDL («κακής») και της HDL («καλής») χοληστερόλης.

Ποια είναι και πώς ορίζονται τα φυσιολογικά επίπεδα;

Το περίπου 1/3 της χοληστερόλης που προέρχεται από την τροφή μας είναι ικανό να απειλήσει την ποιότητα και λειτουργία των αρτηριών μας, αν υπερβεί τα φυσιολογικά όρια στο αίμα μας οδηγώντας σε αυξημένο κίνδυνο για καρδιοαγγειακά νοσήματα. Οι επιστημονικοί φορείς παγκοσμίως έχουν αναθεωρήσει το τι σημαίνει «φυσιολογικά όρια» χοληστερόλης στο αίμα, ώστε να ενσωματώσουν τα τελευταία επιστημονικά ευρήματα. Σύμφωνα με αυτά, το αν η τιμή της ολικής χοληστερίνης είναι η επιθυμητή ή όχι εξαρτάται από την συνεκτίμηση των εξής παραγόντων:

1. Επιμέρους τιμές της «κακής» (Low Density Lipoprotein, LDL) χοληστερόλης.
2. Επιμέρους τιμές της της «καλής» (High Density . Lipoprotein HDL) χοληστερόλης.
3. Τιμές των τριγλυκεριδίων.
4. Επιπλέον παράγοντες κινδύνου όπως η υπέρταση, το κάπνισμα, διαβήτης, προηγούμενο καρδιοαγγειακό επεισόδιο (π.χ. έμφραγμα).
5. Γενετική προδιάθεση και κληρονομικότητα.
6. Προϋπάρχοντα παθολογικά αίτια για αυξημένες τιμές χοληστερίνης όπως η μειωμένη λειτουργία του θυροειδούς αδένα και ηπατικά ή νεφρικά νοσήματα

Γενετική προδιάθεση για χοληστερίνη

Υπάρχουν γονίδια που σχετίζονται άμεσα με τις τιμές της χοληστερίνης οδηγώντας στην ονομαζόμενη ομόζυγη ή ετερόζυγη οικογενή υπερχοληστερολαιμία, που συναντάται από μικρή ηλικία σε παιδιά. Στην οικογενή υπερχοληστερολαιμία οι τιμές είναι πολύ υψηλές και απαιτείται άμεση θεραπευτική αγωγή, ενώ στις περιπτώσεις που δεν εμπλέκεται γενετικός παράγοντας (δηλαδή διατροφο-εξαρτώμενη υπερχοληστερολαιμία) οι τιμές είναι πιο ήπιες και ανταπροκρίνονται άμεσα με τις σωστές διατροφικές αλλαγές.

Η ομόζυγη οικογενής υπερχοληστερολαιμία έχει μια συχνότητα από 1 ανά 160.000 έως 1 ανά 1.000.000 άτομα. Οι ασθενείς αυτοί φέρουν εκείνες τις μορφές των γονιδίων, που οδηγούν σε πολύ υψηλά επίπεδα LDL «κακής» χοληστερόλης από τη στιγμή της γέννησής τους. Οι τιμές σε αυτές τις περιπτώσεις ξεπερνούν τα 500mg/dL. Αυτοί οι ασθενείς έχουν πολύ αυξημένο κίνδυνο για καρδιοαγγειακά νοσήματα και για αυτό από πολύ νωρίς ακολουθούν θεραπευτική αγωγή και αυστηρή υγιεινοδιαιτητική παρέμβαση. Η ετερόζυγη οικογενής υπερχοληστερολαιμία θεωρείται η πιο συχνή γενετική νόσος και συναντάται σε 1 ανά 200 ή 1 ανά 500 άτομα. Στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι υπάρχουν τουλάχιστον 40.000 ασθενείς με ετερόζυγη οικογενή υπερχοληστερολαιμία.

Πώς η διατροφή ελέγχει τις τιμές της χοληστερίνης;

Όταν οι τιμές κρίνονται από τον ειδικό υψηλές, αυτό σημαίνει αυξημένος κίνδυνος για καρδιοαγγειακά νοσήματα και επεισόδεια. Όταν όμως αποκλείονται παθολογικά και γενετικά αίτια και οι τιμές της χοληστερόλης είναι διατροφο-εξαρτώμενες τότε αυτό είναι πολύ ευχάριστο, διότι μπορούμε να τις ρυθμίσουμε εύκολα και αποτελεσματικά χωρίς απαραίτητα να έχουμε τις ανεπιθύμητες παρενέργειες της φαρμακευτικής αγωγής. Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι μπορούμε να τις ρυθμίσουμε μόνιμα, απλά και μόνο ρυθμίζοντας τη διατροφή μας.

Η ποιότητα και ποσότητα της διατροφής μας καθώς και καθημερινές μας συνήθειες στο σύνολό τους μπορούν να ρυθμίσουν τις τιμές της χοληστερίνης μας χωρίς να χρειαστούν φάρμακα. Η ένταση της θεραπευτικής ή προληπτικής αγωγής που θα ακολουθήσουμε εξαρτάται από όλα τα παραπάνω και εξατομικεύεται 100% για να ταιριάζει στον κάθε οργανισμό. Για να βελτιστοποιήσουμε τις τιμές της διατροφο-εξαρτώμενης υψηλής χοληστερίνης ο στόχος είναι πολυπαραγοντικός. Στοχεύουμε δηλαδή ταυτόχρονα σε :

1. Μείωση της «κακής» LDL
2. Αύξηση της «καλής» HDL
3. Μείωση των τριγλυκεριδίων

Συνεπώς, οι διατροφικές μας επιλογές και ο τρόπος ζωής που θα ακολουθήσουμε θα πρέπει να ευνοεί και τους τρεις αυτούς στόχους. Δύσκολο; Καθόλου!Αν βέβαια γνωρίζεις τους τρόπους. Απαιτείται συντονισμός και ισορροπία προκειμένου ο οργανισμός να μπορέσει να επαναφέρει αργά αλλά σταθερά τις υψηλές τιμές χωρίς απαραίτητα να πάρει φαρμακευτική αγωγή και χωρίς να προκαλέσει παράπλευρες ελλείψεις ή προβλήματα.  

Στη διατροφική ρύθμιση της χοληστερίνης σημασία δεν έχουν μόνο τα «Μη!», τα «Ποτέ!» και τα «Μόνο!». Σημασία έχουν και τα «Πώς;», «Πότε;» και τα «Γιατί;

Σημασία έχει ο τρόπος ζωής και η διατροφική συμπεριφορά στο σύνολό τους, που θα βοηθήσουν να μειωθεί η χοληστερίνη και να διατηρηθεί σε φυσιολογικά επιπέδα για μεγάλο χρονικό διάστημα. Το κάπνισμα, η καθιστική ζωή, το υπερβολικό στρες, η συσσώρευση κούρασης και η επιβάρυνση του ανοσοποιητικού συστήματος συμβάλλουν συνεργιστικά στη διατήρηση των τιμών της χοληστερίνης σε υψηλά επίπεδα, παρόλη τυχόν φαρμακευτική αγωγή. Για αυτό και η ρύθμιση της χοληστερίνης θα πρέπει να περιλαμβάνει και δράσεις βελτίωσης όλων των παραπάνω παραγόντων.

Για να κρατάω χαμηλή και στα φυσιολογικά όρια τη χοληστερίνη μου δεν χρειάζεται μόνο να “κόβω” τροφές αλλά και να αυξάνω! Για παράδειγμα τα αντιοξειδωτικά και αντιφλεγμονώδη συστατικά της διατροφής μου, που τα βρίσκω σε φρούτα και λαχανικά, και κυρίως στην αρώνια, στα εσπεριοειδή, στα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, στο τσάι αλλά και σε πολλά άλλα τρόφιμα της μεσογειακής γης.

Η ιδανική διατροφική οδηγία για τη μείωση της κακής χοληστερίνης και προστασία από τα καρδιοαγγειακά νοσήματα, που θα πρέπει να επικρατεί είναι η πιστή τήρηση της παραδοσιακής Μεσογειακής διατροφής. Η πιστή τήρηση της παραδοσιακής Μεσογειακής διατροφής έχει αποδειχθεί ότι μειώνει τον καρδιοαγγειακό κίνδυνο μέσω πληθώρας μηχανισμών στους οποίους περιλαμβάνεται και η θετική επίδραση στα γονίδιά μας, στο DNA μας. Η παραδοσιακή Μεσογειακή διατροφή εκτός από διατροφικές οδηγίες ποιότητας και συχνότητας τροφών (εικόνα της Πυραμίδας) αποτελεί και μοντέλο τρόπου ζωής, που αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι πρόληψης και προάσπισης της υγείας μας. Περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων:

1. Μέτριες μερίδες γευμάτων.
2. Υγιεινό μαγείρεμα.
3. Κοινωνικοποίηση και ενσυνείδηση την ώρα που τρώμε, με ποιους και γιατί.
4. Εποχικότητα στην επιλογή των τροφών.
5. Καθημερινή φυσική δραστηριότητα και εβδομαδιαία άσκηση.
6. Καθημερινή κατάλληλη σωματική και ψυχολογική ξεκούραση.